Webanalytics, dat doe je met Google Analytics. Tot enkele jaren geleden klopte die uitspraak voor mij. Zelf gebruikte ik altijd Google Analytics. Voor eigen websites, en websites van klanten.
Het script van Google Analytics implementeren en klaar. No Brainer.
Tegenwoordig zie ik dat echter anders. Ik vertel je in dit artikel waarom ik op zoek ging naar alternatieven voor (de klassieke implementatie van) Google Analytics. En ik som de belangrijkste alternatieven voor Google Analytics op die ik zelf gebruikt of onderzocht heb.
Betekent dat dat ik Google Analytics helemaal heb afgezworen? Nee, want sommige klanten blijven het gebruiken en het is nog steeds het meest gebruikte statistiekenprogramma. Het systeem zelf verandert ook snel, waardoor ik het moet opvolgen.
Maar bijvoorbeeld op deze website heb ik er bewust voor gekozen om geen Google Analytics te gebruiken.
Moet jij als lezer een bepaalde keuze maken? Dat kies je natuurlijk helemaal zelf. Als je het juridisch zo juist mogelijk wil doen, raad ik je aan een DPO of advocaat in te schakelen. Voorwaarde is dan wel dat die advocaat iets van privacy en technologie afweet.
Dit artikel is geen advies, het geeft wel mijn persoonlijke ervaringen en opinies weer. Het is maar dat je het weet. 💡
Opmerking: dit artikel is op dit moment in opbouw.
Waarom een alternatief voor Google Analytics?
De laatste jaren zijn er heel wat evoluties die Google Analytics anno 2023 minder top-of-mind maken. We zijn met zijn alles harder gaan nadenken over hoe we gebruikersdata op websites analyseren. En dat zorgt ervoor dat een keuze voor Google Analytics niet langer de enige is. De markt is groter geworden en veranderd.
Hoe komt het dat alles in beweging gekomen is? Ik som een paar redenen op:
- Strakkere privacyregels: ook voor 2018 waren er gelukkig al wetten die de privacy van burgers beschermden. Sinds 2018 zet de GDPR die regels echter op scherp. Er zijn duidelijk beperkingen aan wat je wanneer met persoonsgegevens mag doen. Daarnaast wordt het begrip “persoonsgegevens” nu ook ruimer begrepen dan vroeger.
Een voorbeeld: anno 2010 zou niemand een IP-adres als een persoonsgegeven beschouwen; anno 2023 is het algemeen aanvaard dat IP-adressen persoonsgegevens zijn. Een programma als Google Analytics kon 10 jaar geleden beweren dat het geen persoonsgegevens verwerkt, maar in die verruimde opvatting gaat dat (vaak) niet op.
- Toestemming voor cookies: Als een programma voor webstatistieken persoonsgegevens verwerkt, dan is er toestemming nodig voor die verwerking. Vroeger kon een site er zich vanaf maken met een kennisgevingsbannertje, maar tegenwoordig heb je een echt toestemmingsysteem nodig. Niet alleen voor tracking met cookies, maar ook voor meer innovatieve vormen van tracking (bijv. fingerprinting)
Zo’n toestemmingsysteem opzetten heeft heel wat valkuilen. Wanneer bedrijven er mee aan de slag gaan, kijken ze ook vaak kritisch naar wélke gebruikersdata verzameld worden. En zo komen ze in contact met alternatieve programma’s.
- Wankele positie van overdracht van persoonsgegevens naar de VS: Google slaat gebruikersdata op in de Verenigde Staten. Maar op het moment van schrijven is er geen eenvoudige manier om die transfer conform de privacyregels te doen. De privacy activist Max Schrems deed het Europees Hof eerdere afspraken tussen Europa en de VS torpederen.
Het gevolg? In heel Europa komen er nu uitspraken die zeggen dat het gebruik van Google Analytics (en andere Amerikaanse tools) niet strookt met o.a. de GDPR. Al of niet toestemming vragen verandert daar niks aan.
Het is een beetje oneerlijk dat Google Analytics nu vooral negatief in het nieuws komt omdat hetzelfde geldt voor alle Amerikaanse tools en programma’s.
- Voorzichtige boetes: Ze zijn schaars, maar ze bestaan wel degelijk: boetes voor het oneigenlijk gebruik van cookies (al dan niet met fout gebruik van Google Analytics). Zo kreeg de juridische website jubel.be een boete van €15.000 voor allerlei cookie-tekortkomingen; voor de mediagroep Roularta bedroeg die €50.000.
- Ontluikend privacybewustzijn bij consumenten: Steeds meer heb ik de indruk dat consumenten zich bewust worden van de waarde van hun online privacy. Nieuwsberichten over datalekken en hackings vullen de nieuwswebsites. Drukkingsgroepen zoals NOYB voeren actief promotie voor meer privacybewustzijn.
Ik ben er daarom van overtuigd dat je een streepje voor hebt bij veel klanten wanneer je verantwoordelijk omgaat met gebruikersgegevens. In woorden en in daden.
- Opkomst van Europese alternatieven: je zal hieronder ontdekken dat er de laatste jaren heel wat frisse, vaak Europese alternatieven zijn bijgekomen in het analytics-landschap. Vaak zijn dat betalende systemen. Die abonnementsformule zorgt er echter voor dat de data van je gebruikers niet verkocht of op een andere manier verwerkt moeten worden om winst te maken.
Sommige alternatieven bieden ook de mogelijkheid om je statistiekenprogramma lokaal te draaien. Dat betekent dat er dan geen data verzameld verstuurd worden naar een derde partij. Dat ontslaat je niet tot het vragen van toestemming e.d., maar het maakt het een en ander wel gemakkelijker.
Tot slot leggen die nieuwe tools vaak een focus op een specifiek type webanalyse. Google Analytics is een programma waarmee je heel veel kan doen, terwijl veel alternatieven focussen op een bepaald type van analyse.
Enkele alternatieven voor een klassieke Google Analytics implementatie
Alternatief 1: niets meten
De eerste optie is de meest radicale: gooi gewoon alle tracking van je website en meet niets.
Ik heb al heel erg vaak websites gezien die meerdere logge trackingscripts draaien, zonder dat er ook maar 1 keer met al die data iets gedaan wordt. Er wordt gewoon niet naar gekeken.
In dat geval kan je er voor kiezen om alles te verwijderen. Dat bespaart je in veel gevallen toestemmingbanners en kan je site merkelijk sneller maken.
Het heeft natuurlijk beperkingen voor als je wil adverteren in een programma als Google Ads. Je ziet dan niet meer rechtstreeks hoeveel bestellingen je advertenties opleveren. Maar die bestellingen blijven natuurlijk gewoon binnenkomen. Je kan ook optimaliseren zonder conversiedata.
Alternatief 2: Simple Analytics
Het eerste echte meetalternatief is Simple Analytics.
- Nederlands programma, de data blijven in Europa
- Je betaalt per maand een bedrag, o.a. op basis van het aantal bezoekers.
- Je krijgt een reeks populaire basisstatistieken (bezoekers, tijd per pagina, meest bekeken pagina’s, mogelijkheid tot het extra tracken van events (gebeurtenissen) op je pagina’s etc.). Wil je vooral weten of je site populairder of minder populair wordt, welke content populair is en welke bronnen traffic binnenbrengen, dan volstaan deze statistieken meestal.
- Anders dan veel andere tools heb je hier géén sessiedata. Je ziet dus niet welke pagina’s aan bod komen in een bezoeksessie. Je ziet enkel totalen per pagina, alsof elke paginaweergave een aparte bezoeker is.
- Het gevolg is dat deze tool niet goed geschikt is om te analyseren wat adverentiecampagnes opleveren als de actie die je verwacht zicht niet meteen op de landingspagina afspeelt. De tool vergeet immers (bewust) de bron van verkeer wanneer iemand een volgende pagina opent.
- Het voordeel is dat deze tool nog minder data moet verzamelen dan andere tools, die wél sessiedata bezitten.
- Het systeem werkt zonder cookies. Volgens Simple Analytics ook zonder andere vormen van tracking (bijv. fingerprinting) waardoor voor dit type van tracking geen toestemming nodig is (dixit Simple Analytics). Het is sowieso een van de meest privacyvriendelijke oplossingen.
Bekijk een demo op https://simpleanalytics.com/
Alternatief 3: Plausible
Nog een light analytics oplossing met beperkte mogelijkheden: Plausible. Ook Plausible is open source, host je tegen een klein maandelijks bedrag. Ook in deze analytics-oplossing zonder cookies staat privacy centraal.
De demo vind je hier: https://plausible.io/plausible.io
Alternatief 4: Burst Analytics
Een tool die nog in volle ontwikkeling is, van de makers van de populaire WordPress plugin Really Simple SSL.
Alternatief 5: Fathom
Wil je weten vooral weten hoeveel bezoekers je website aantrekt & welke kanalen verkeer aanbrengen? Vind je privacy belangrijk en wil je geen volledige analytics oplossing? Kijk dan eens naar Fathom. Hun business model is naar eigen zeggen privacy.
Dit is een betalende light-analytics oplossing die je kerndata geeft op een duidelijk dashboard. Het heeft dus zeker niét alle opties die Google Analytics heeft, maar dat is hier net de bedoeling.
Het systeem gebruikt geen cookies, en houdt geen data bij over hoe gebruikers meerdere keren je site bezoeken.
Bekijk de demo op https://app.usefathom.com/share/sqqvo/chimp+essentials#/?range=last_7_days&site=47 en beslis of die iets voor jou is.
Alternatief 6: Piwik Pro
Een uitgebreide Analytics suite, incl. tag manager & consent systeem? Kijk eens naar Piwik Pro.
Het programma deelt dezelfde geschiedenis als de volgende in onze lijst (Matomo), maar de 2 programma’s zijn de laatste jaren uit elkaar gegroeid.
Piwik Pro heeft enkele interessante voordelen:
- Je kan niet alleen bezoekersdata verzamelen, maar krijgt ook meteen de beschikking over een tag manager én een consent management systeem. Dat is dus een soort van ingebouwde cookie-/trackingbanner die automatisch met de tags die jij gebruikt integreert. Met de tag manager kan je tags en scripts heel precies afvuren. Dat is handig als je specifieke gebeurtenissen als bijv. het klikken op bepaalde knoppen op je site gemakkelijk wil meten.
- Achter Piwik Pro zit een Pools bedrijf. Je data blijven dus sowieso in Europa.
- Ik vind de interface erg gebruiksvriendelijk.
- Je kan ook zonder cookies tracken. En nog interessanter vind ik dat je ook voor deze tracking zonder cookies toestemming kan vragen. Dat is uitzonderlijk, want veel cookieloze trackingsystemen werken niet goed samen met consent managers.
- Met het Piwik Pro Core abonnement kan je gratis gebruik maken van al dat moois. Het maximum aantal gratis te tracken gebeurtenissen is beperkt, maar met standaardsites bereik je die limiet anno 2023 niet snel.
- Er is een communityforum waarop je snel antwoord krijgt op je vragen.
Een nadeel is dat de ingebouwde consent manager niet de meest uitgebreide is. Een gespecialiseerde tool als Cookiebot, die enkel maar dient om consent op te halen, biedt veel meer opties. Op de website van Piwik Pro staat dat er op dit moment gewerkt wordt aan een integratie van Piwik Pro met Cookiebot. Als dat er effectief komt, zou je het beste van 2 werelden kunnen combineren.
Zelf uitproberen? Ga naar https://piwik.pro/
Alternatief 7: Matomo Analytics
Matomo Analytics is het meest populaire alternatief voor Google Analytics. Het heeft als voordeel dat het systeem open source is en dat je data door niemand voor andere doeleinden gebruikt worden.
Dat is waarschijnlijk ook de reden dat de Belgische Gegevensbeschermingsautoriteit Matomo Analytics zelf gebruikt op hun site.
Je kan Matomo Analytics op een eigen server installeren (let op dat het je bestaande server niet overbelast) of je kan het extern laten hosten. De maandelijkse kosten blijven goed betaalbaar voor een doorsnee KMO.
Wil je eens zien hoe Matomo Analytics eruitziet? Check dan https://demo.matomo.cloud/.
